بیمه بیکاری – شرایط و مدارک لازم در سال 1404

با توجه به شرایط اقتصادی و احتمال بیکار شدن به دلیل تعدیل نیرو، آشنایی با نحوه استفاده از بیمه بیکاری ضروری است. از نظر قانون، شخص بیمه شده باید بدون میل و اراده خود بیکار شده باشد و نتواند در محیط جدیدی کار کند. در این مطلب توضیح می‌دهیم که بیمه بیکاری چیست، شرایط دریافت آن، نحوه محاسبه و مبلغ این بیمه چقدر است.

فرد بیکار چه کسی است؟

افرادی که به دلیل تغییرات ساختار اقتصادی از محل کار خود جدا می‌شوند، بیکار موقت هستند. این افراد توسط وزارتخانه مربوطه و با تایید شورای عالی کار شناخته می‌شوند و در صورتی که به دلیل حوادثی مثل سیل، زلزله، جنگ یا آتش سوزی کار خود را از دست بدهند، مشمول این بیمه می‌شوند. نمایندگان سازمان تامین اجتماعی و اداره کار و امور اجتماعی محل کار فرد بیمه شده می‌توانند ارادی یا غیر ارادی بودن بیکاری را تشخیص دهند.

فرصت اعلام بیکاری چقدر است؟

برای اینکه بتوانید مشمول بیمه شوید باید حداکثر تا ۳۰ روز از تاریخ بیکاری به واحد‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کنید. در صورتی که از بیکاری شما یک ماه بیش‌تر بگذرد، باید دلایل قانع‌کننده‌ای ارائه داده و آمادگی خود را برای اشتغال مجدد اعلام کنید. اگر واجد شرایط باشید، مبلغ بیمه بیکاری شما از روز اول شروع بیکاری پرداخت می‌شود.

شرایط دریافت بیمه بیکاری

شرایط دریافت بیمه بیکاری شامل موارد زیر است.

تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی بودن

ابتدا باید ذکر کرد که برای بهره‌مندی از بیمه بیکاری، فرد باید حتماً تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی و قانون کار قرار داشته باشد. به‌این‌معنی که کارگر باید در زمان اشتغال خود، به‌طور منظم حق بیمه‌اش توسط کارفرما به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شده باشد. در غیر این صورت، فرد مشمول دریافت بیمه بیکاری نخواهد بود.

غیرارادی بودن بیکاری

شرط اساسی برای دریافت بیمه بیکاری، غیرارادی بودن بیکاری است. این یعنی که فرد باید شغل خود را به‌دلایل خارج از اراده خود از دست داده باشد. به عبارت دیگر، افرادی که خود به‌صورت داوطلبانه استعفا داده‌اند یا به‌دلیل تخلفات انضباطی اخراج شده‌اند، نمی‌توانند از این بیمه استفاده کنند.

در واقع، شرایطی که موجب بیکاری می‌شود باید خارج از کنترل فرد باشد، مانند:

•       تعدیل نیرو (کاهش تعداد کارکنان): زمانی که کارفرما به‌دلیل مشکلات مالی یا تغییرات ساختاری، مجبور به کاهش نیروها می‌شود.
•       پایان قرارداد کار: در صورتی که قرارداد کاری به پایان برسد و کارفرما قرارداد جدیدی منعقد نکند.
•       تعطیلی کارگاه یا کاهش فعالیت: در صورتی که کارگاه به‌دلیل مشکلات اقتصادی یا حوادث غیرمترقبه (مثل سیل، زلزله، آتش‌سوزی، جنگ و …) تعطیل شود.
•       حوادث غیرمترقبه یا وضعیت خاص (مانند بحران اقتصادی یا جنگ) که موجب بیکاری می‌شود.

شرایط خاص بر اساس نوع کار و سابقه بیمه

برای اینکه فرد بتواند از بیمه بیکاری استفاده کند، باید سابقه پرداخت حق بیمه از سوی کارفرما داشته باشد. این سابقه بستگی به نوع قرارداد کاری فرد دارد:

کارگران دائمی: کارگران دائم باید حداقل شش ماه سابقه پرداخت بیمه در محل کار خود داشته باشند تا بتوانند از بیمه بیکاری استفاده کنند.

کارگران قراردادی: کارگران با قراردادهای معین یا موقت باید حداقل یک سال سابقه پرداخت بیمه در آخرین محل کار خود داشته باشند.

کارگران فصلی و روزمزد

کارگران فصلی و روزمزد نیز می‌توانند در صورتی که شرایط خاص خود را داشته باشند، از بیمه بیکاری استفاده کنند. اما این کارگران باید توجه داشته باشند که شرایط آن‌ها متفاوت از کارگران دائمی و قراردادی است:

کارگران روزمزد: این کارگران ممکن است تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی نباشند یا به‌صورت متناوب در فواصل مختلف مشغول به کار شوند. در صورتی که کارگر روزمزد تحت پوشش بیمه قرار گیرد و حق بیمه او به‌طور منظم پرداخت شود، در صورت بیکار شدن، می‌تواند از بیمه بیکاری بهره‌مند شود.

کارگران فصلی: کارگران فصلی که در فصول خاصی مشغول به کار می‌شوند و قرارداد آن‌ها موقت است، اگر در مدت زمان اشتغال خود تحت پوشش بیمه قرار گیرند و حق بیمه به‌طور منظم پرداخت شده باشد، می‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند. برای این گروه، حداقل شش ماه سابقه پرداخت حق بیمه لازم است تا در صورت پایان فصل کاری و بیکاری موقت، از بیمه بیکاری بهره‌مند شوند.

آمادگی برای جستجوی شغل جدید

یکی دیگر از شرایط مهم برای دریافت بیمه بیکاری، این است که فرد باید توانایی و آمادگی لازم برای پذیرش شغل جدید را داشته باشد. این بدین معنی است که فرد باید فعالانه در جستجوی کار باشد و آمادگی بازگشت به چرخه اشتغال را داشته باشد. در صورتی که فرد از پذیرش شغل جدید خودداری کند یا بدون دلیل موجه از آن امتناع کند، ممکن است بیمه بیکاری برای او تمدید نشود.

مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری چقدر است؟

سابقه پرداخت حق بیمه، مدت زمان دریافت بیمه بیکاری را مشخص می‌کند‌. حداکثر زمان دریافت بیمه برای افراد مجرد ۳۶ ماه و برای بیمه شده‌های متاهل و متکفل ۵۰ ماه است.

۱. پرداخت حق بیمه ۶ تا ۲۴ ماه:

مدت دریافت مقرری مجرد‌ها ۶ ماه و مدت دریافت مقرری متاهلین ۱۲ ماه است.

۲. پرداخت حق بیمه ۲۵ تا ۱۲۰ ماه:

مدت دریافت مقرری مجرد‌ها ۱۲ ماه و مدت دریافت مقرری متاهلین ۱۸ ماه است.

۳. پرداخت حق بیمه ۱۲۱ تا ۱۸۰ ماه:

مدت دریافت مقرری مجرد‌ها ۱۸ ماه و مدت دریافت مقرری متاهلین ۲۶ ماه است.

۴. پرداخت حق بیمه ۱۸۱ تا ۲۴۰ ماه:

مدت دریافت مقرری مجرد‌ها ۲۶ ماه و مدت دریافت مقرری متاهلین ۳۶ ماه است.

۵. پرداخت حق بیمه از ۱۴۱ ماه به بعد:

مدت دریافت مقرری مجرد‌ها ۳۶ ماه و مدت دریافت مقرری متاهلین ۵۰ ماه است.

اگر در هنگام بیکار شدن ۵۵ ساله بوده و یا ۱۰ سال حق بیمه خود را پرداخت کرده باشید می‌توانید تا رسیدن به سن بازنشستگی مقرری بگیرید. برای دریافت این بیمه نیز باید حداقل ۶ ماه سابقه کار داشته باشید.

مبلغ بیمه بیکاری

مقرری روزانه بیمه بر طبق قانون، ۵۵ درصد متوسط دستمزد روزانه فرد است. برای افراد متاهل و متکفل نیز به ازای هر فرد تحت تکفل ۱۰ درصد حداقل دستمزد ‌به این مبلغ اضافه می‌شود، به شرطی که افراد تحت تکفل بیشتر از ۴ نفر نباشند. در هر صورت مبلغ کلی باید از حداقل دستمزد تعیین شده برای هر سال بیش‌تر و کم‌تر از ۸۰ درصد متوسط حقوق فرد بیمه شده باشد. افتتاح حساب در بانک رفاه ضروری است و مبلغ بیمه بین دهم تا پانزدهم هر ماه واریز می‌شود.

شرایط قطع شدن بیمه بیکاری

در صورتی که مجدد مشغول به کار شده یا بدون دلیل موجه در دوره‌های کارآموزی یا سوادآموزی شرکت کنید، بیمه بیکاری شما قطع می‌شود. در صورت فوت کردن فرد بیمه شده، برگشت به کار، مستمری گرفتن، از کار افتاده یا بازنشسته شدن و عدم قبول شغل مجدد نیز بیمه بیکاری قطع خواهد شد. همچنین مدت زمان قانونی دریافت مقرری نباید به پایان رسیده باشد.

شرایط دریافت بیمه بیکاری برای بار دوم

برای دریافت بیمه بیکاری بار دوم، شخص باید از شرایط خاصی برخوردار باشد. برخی از شرایط عبارتند از:

• داشتن سابقه بیمه‌ای: برای دریافت بیمه بیکاری بار دوم، شخص باید در یک دوره قبلی هم از بیمه بیکاری برخوردار باشد.
• فاقد شغل و در حال جستجوی کار: برخی از سیستم‌های بیمه بیکاری ممکن است شرط داشته باشند که فرد در حال حاضر بیکار باشد و به دنبال یافتن شغل باشد.
• پرداخت حق بیمه: شخص باید حق بیمه‌های اجتماعی خود را پرداخت کرده باشد تا بتواند از بیمه بیکاری برخوردار شود.
•  تعیین زمان مشخص بیکاری: در برخی موارد، تعیین یک زمان مشخص برای بیکاری هم، از شرایط لازم است.
•  رعایت شرایط مالی: برخی از سیستم‌ها ممکن است مدارک و شرایط مالی خاصی را تعیین کرده باشند.
•  تعهد به شرکت در دوره‌های آموزشی: برخی از برنامه‌ها ممکن است از افراد بخواهند در دوره‌های آموزشی مشارکت کنند تا بهبود مهارت‌های کاری خود را نشان دهند.

فاصله بین دو بیمه بیکاری چند سال است؟

26 ماه بیکاری در صورتی به شخص تعلق می‌گیرد که فرد متاهل بوده و همچنین سابقه کاری وی بین 121 تا 180 ماه باشد و در صورت استفاده از بیمه، به همان میزان از این 26 ماه کسر می‌شود.

نحوه ثبت نام بیمه کاری

برای ثبت نام در بیمه کاری، باید به سامانه جامع روابط کار یا سامانه ثبت درخواست بیمه بیکاری مراجعه کنید. در این سامانه می‌توانید فرم ثبت نام را به صورت آنلاین پر کنید و مدارک مورد نیاز را بارگذاری کنید.

راهنمای ثبت نام در سامانه بیمه بیکاری

بعد از مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت برای احراز هویت، دریافت نام کاربری، گذرواژه، تهیه مدارک مورد نیاز و اسکن آنها برای بارگذاری در سامانه جامع روابط کار، به این سامانه مراجعه کنید و به ترتیب مراحل زیر را انجام دهید.

• پنجره واحد خدمات >> پنجره خدمات >> اداره کل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری >> درخواست بیمه بیکاری >> شروع
• اطلاعات تماس و نشانی محل سکونت
• اطلاعات تکمیلی (مشخص نمودن علت بیکاری: اتمام قرارداد / اخراج) و بارگذاری مدارک
• در ادامه فیلدهای زیر را به ترتیب پر کنید: اطلاعات کارگاه>> اطلاعات بیمه>> میزان مهارت شغلی>> شرایط بیکاری(درج تاریخ بیکاری)
• ارسال – تراکنش موفق و پایان

نحوه ثبت نام در بیمه کاری به صورت حضوری

برای ثبت نام در بیمه کاری به صورت حضوری، باید به اداره کار محل سکونت خود مراجعه کنید. در این اداره می‌توانید فرم ثبت نام را به صورت حضوری پر کنید و مدارک مورد نیاز را ارائه دهید.

مدارک مورد نیاز بیمه بیکاری

مهم‌ترین چیزی که برای دریافت این بیمه باید داشته باشید، نامه عدم نیاز کارفرما است که تاریخ پایان قرارداد را مشخص می‌کند. سایر مدارک مورد نیاز، شامل موارد زیر است:

• ۴ قطعه عکس ۴×۳
• نامه عدم نیاز کارفرما
• یک جلد پوشه روغنی
• کپی صفحه اول دفترچه بیمه
• اصل و کپی کارت پایان خدمت آقایان
• اصل و کپی از قرارداد سال آخر کار
• اصل و کپی از مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
• اصل و کپی از کارت ملی و همه صفحات شناسنامه

همانطور که می‌دانید، به منظور جلوگیری از مسائل و مشکلات احتمالی پیش آمده برایتان و آگاهی کامل داشتن در زمینه بیمه بیکاری و شرایط آن، بهترین راه استفاده از مشاوره آنلاین اداره کار است.

شرایط تعلق گرفتن عیدی به بیمه بیکاری

اگر به صورت غیر ارادی از کار خود بیکار شده باشید بیمه بیکاری به شما تعلق می‌گیرد. اما عیدی تنها برای کسانی است که مشغول به کار باشند. از این رو در طی دوران دریافت بیمه، شخص مشمول دریافت عیدی نمی‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله شرایط دریافت بیمه بیکاری و مدت زمان پرداخت مقرری را مورد بررسی قرار دادیم. در پایان به این موضوع توجه داشته باشید که حداکثر تا یک ماه پس از بیکاری اقدامات لازم را انجام داده و مقرری خود را از روز اول خارج شدن از محل کار دریافت کنید. همچنین در صورتی که دوباره مشغول به کار شدید این موضوع را به اداره مربوطه اطلاع دهید. در غیر این صورت باید مبلغ اضافه‌ای که دریافت کرده‌اید را به حساب تامین اجتماعی بازگردانید.

سوالات متداول

بیمه بیکاری به کارگران روزمزد تعلق می‌گیرد؟

کارگران روزمزد تنها در شرایطی که خود را بیمه خویش فرما یا اختیاری کرده باشند می‌توانند از این بیمه استفاده کنند.

شرایط لازم برای دریافت بیمه بیکاری در سال 1402 چیست؟

باید توسط کارفرما بیمه شده باشید و بیمه شما به صورت خویش فرما نباشد، حداقل یکسال سابقه دریافت بیمه داشته باشید، حداکثر تا 30 روز بعد از بیکار شدن به اداره کار اعلام بیکاری کرده باشید، تبعه کشورهای دیگر، از کارافتاده، بازنشسته و مستمری بگیر نباشید.

پیگیری وضعیت بیمه بیکاری چگونه است؟

شما می‌توانید وضعیت بیمه بیکاری خود را به صورت آنلاین یا حضوری پیگیری کنید. برای پیگیری وضعیت، باید شماره بیمه بیکاری خود را داشته باشید.

چند بار از بیمه بیکاری می‌توان استفاده کرد؟

خوشبختانه هیچ‌گونه محدودیتی از نظر تعداد دفعات استفاده از بیمه بیکاری وجود ندارد و افراد واجد شرایط می‌توانند با مراجعه به سازمان تأمین اجتماعی و ارائه مدارک مربوطه، از این بیمه استفاده کنند.