تنظیم قرارداد کاری

تنظیم قرارداد کاری یک موضوع مهم و حیاتی برای هر سازمان و کارفرماست. در واقع این نوع قراردارد، قرارداد کاری یا همان قرارداد اشتغال، یک معامله بین کارفرما و کارمند است که شرایط و ضوابط ارتباط کاری بین آن‌ها را تعیین می‌کند. این قرارداد برای اجرای روابط کاری بین دو طرف، باید به‌طور کامل و دقیق تنظیم شود. با دادگر همراه باشید تا به طور کامل با تنظیم قرار داد کاری آشنا شوید.

تنظیم قرار داد کاری چیست؟

در تنظیم قرارداد کاری، شرایط و ضوابط مختلفی مانند نام و آدرس کارفرما و کارمند، عنوان شغلی، حقوق و مزایا، شرایط اجازه‌نامه، ساعات کاری و طول مدت قرارداد مشخص می‌شود. قرارداد کاری همچنین ممکن است شرایط خاص مانند اجازه‌های مربوطه مرخصی، تعطیلات و ارتقاء شغلی را نیز در بر بگیرد.

هدف از تنظیم قرارداد کار، تعیین شرایطی است که به دو طرف در جریان انجام کار، امکان پیش‌بینی و پیش‌گیری از مشکلات بعدی را می‌دهد. همچنین، این قرارداد برای کارفرما و کارمند، به عنوان یک مدارک رسمی جهت اثبات روابط کاری و حقوق و مزایای دریافتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تنظیم این قرارداد، نیازمند مدیریت دقیق و مطمئن از اطلاعات مربوط به حقوق و ضوابط کاری است و برای تنظیم موفقیت آمیز آن، بهتر است از کارشناسان حقوقی و مالی و همچنین مشاوران مربوطه کمک گرفته شود تا تمامی نکات لازم در قرارداد در نظر گرفته شود و از نظر قانونی معتبر باشد. به‌طور کلی، تنظیم  این قرارداد به دو طرف کمک می‌کند تا روابط کاری خود را بهتر مدیریت کنند و از ابهامات و مشکلات در آینده جلوگیری کنند.

آنچه در تنظیم قرارداد کاری باید بدانید!

تنظیم قرارداد کاری (EMPLOYMENT CONTRACT) نوعی توافق‌نامه مکتوب بین کارگر و کارفرما است که حقوق طرفین را بیان می‌کند. در بحث دعاوی بین کارگر و کارفرما، وجود یا عدم وجود قرارداد کاری، شرط لازم یا شرط کافی برای رسیدگی به دعوی نیست.

اما برای تسلیم شکایت در هیات‌ها و کمیسیون‌های وزارت کار و دادگاه‌ها، بهتر است که تنظیم قرارداد کار وجود داشته باشد تا طبق قانون کار و قانون تامین اجتماعی، احقاق حقوق کارگر و کارفرما انجام شود. اهمیت تنظیم قرارداد کار و انواع قرارداد کاری و نکات مهم در تنظیم این سند، مسائل بسیار مهمی است که در این گفتار مرور کردیم.

قرارداد کار چیست؟

قرارداد کار در واقع نوعی توافق‌نامه بین کارگر و کارفرمای حقیقی یا حقوقی است. می‌تواند مکتوب یا شفاهی باشد. اما رسیدگی به قراردادهای شفاهی در محاکم و کمسیون‌ها، نیازمند مدارک مستند دیگری است که توسط طرفین دعوی ارائه شود. 

طبق قرارداد کار کارگر متعهد است که در زمان و مبلغ معلوم، کار مشخصی را برای کارفرما انجام دهد. شکل گیری رابطه کاری بین کارگر و کارفرما، مستلزم این قرارداد کاری است تا در صورت تخلف طرفین، قاضی مرضی الطرفین بین آن‌ها داوری کند. شما می‌توانید دریافت مشاوره و وکیل دعاوی کارگر و کارفرما با مشاورین نوین تماس بگیرید.

ماده 7 قانون کار ایران می‌گوید که قرارداد کار، قرارداد کتبی یا شفاهی  است. در تبصره 1 ذکر شده که حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آن‌ها جنبه غیر مستمر دارد، توسط وزارت تعاون تهیه می‌شود. اما اگر جنبه مستمر داشت بدون درج مدت زمان، قرارداد، دائمی تلقی می‌شود. 

اهمیت تنظیم قرارداد کاری

تنظیم قرارداد کار یکی از بدیهیات در روابط کارگری و کارفرمایی است. خواه کار چند ساعته خواه کار چند ماهه مد نظر باشد. خواه ارزش کار، 1 میلیون ریال خواه هزاران میلیارد ریال باشد.  عرف جامعه سبب شده تا کارهای چند میلیون ریالی، نیازمند به عقد قرارداد نباشد. 

اما بعضا مشاهده می‌شود که پروژه‌های چند صد میلیون تومانی هم بدون عقد قرارداد کاری، آغاز شده و در  فرآیند اجرای کار یا پایان آن، مشکلات و دعواهای کارگری و کارفرمایی رخ می‌دهد. لذا تنظیم این قرارداد سبب شفاف شدن اختلافات و نحوه رسیدگی و داوری طرفین دعوی است. 

اهمیت تنظیم قرارداد کاری به خصوص زیر نظر کارشناسان و مشاوران حرفه‌ای و مجرب مسلط به قانون کار و قانون تجارت و قانون تامین اجتماعی، سبب می‌شود تا هم از حقوق کارگر دفاع شود هم کارفرما. مجموعه ما به عنوان یکی از مراکز خوش‌نام مشاوره آنلاین اداره کار و تنظیم قرارداد کاری، آماده ارائه خدمات به فعالان بازار کار ایران در  31 استان کشور است. 

انواع قرارداد کاری

قرارداد کاری انواع گوناگونی دارد. طبق قانون کار، قرارداد به 3 قسمت: دائمی، موقت و معین تقسیم بندی می‌شود و تعاریفی مثل قرارداد پاره وقت، تمام  وقت، ساعتی، کارآموزی، مشاوره‌ای، پیمانکاری و غیره در این طبقه‌بندی سه گانه جای می‌گیرد. در ادامه به توضیح انواع قرارداد کاری می‌پردازیم.

1- قرارداد کار دائمی

 قراردادی است که غیر موقت است. یعنی برای مدت مشخصی منعقد نمی شود. بهترین نوع قرارداد برای کارگران، قرارداد کار دائمی است. این قرارداد سبب می شود تا کارگر، از مزایای کار ثابتی برخوردار شود.  قرارداد کار دائمی می تواند نوعی قرارداد تمام وقت نیز شناخته شود.  

2- قرارداد کار موقت

 قراردادی است که دائم نبوده و در ماده 7 قانون کار به آن اشاره شده است. چون کار، جنبه غیر مستمر دارد، لذا قرارداد کار موقت است. معمولا قرارداد کار پاره وقت، قرارداد کار موقت است. اما مشمول قانون کار و قانون بیمه است. یعنی کارگر، باید بیمه اجباری دریافت کند. قرارداد پیمانکاری از دیگر مصادیق کار موقت است. 

3- قرارداد کار معین

قراردادی است که طبق ماده 24 و 25 قانون کار، مربوط به کارهایی در بازه زمانی مشخص است. مثلا  لوله کشی فاضلاب ظرف 10 روز در مکان معین با تامین متریال توسط کارفرما. کار ساعتی، کار مشاوره ای و کار پاره وقت، از مصادیق قرارداد کار معین است. 

قانون کار، دوره آزمایشی را به عنوان بخشی از فرآیند کار در قرارداد کاری، به رسمیت شناخته است. کارگران و کارفرمایان می‌توانند دوره آزمایشی را برای راستی آزمایی توان یکدیگر، تعیین کنند. 

4- قرارداد کارآموزی

اگر قرارداد کار به صورت کارآموزی باشد، مشمول بیمه است. کارآموز، مشمول بیمه است و باید به وی حقوق پرداخت شود. رعایت مواد 112 تا 118 قانون کار الزامی است. طبق ماده 33 تامین اجتماعی، حق بیمه کارآموز باید نسبت به مزد یا حقوقش صورت بگیرد. 

متن تنظیم قرار داد کاری

لازم است که متن تنظیم قرارداد کاری مطابق با قانون و شرایط و خواسته‌های شما تنظیم گردد. بنابراین باید در زمان نوشتن قرارداد کاری، علاوه‌ بر درج خواسته‌های خودتان، از قالب قانونی مناسبی نیز استفاده نمایید.

در این میان فرقی ندارد که تنظیم قرارداد کاری را به عنوان کسی که می‌خواهد استخدام شود یا به عنوان کارفرما انجام می‌دهید. این مسئله زمانی اهمیت پیدا می‌کند که شما می‌خواهید با یک شرکت و یا یک سازمان، همکاری را شروع کنید. به طور یقین دغدغه ذهنی تان، علاوه بر دریافت دستمزد، شرایط همکاری و سایر حقوق و مزایا نیز می‌باشد. در زیر به موضوع متن قرارداد کاری چگونه تنظیم می‌شود اشاره می‌شود. 

نکات مهم در تنظیم قرارداد کاری

در زمان تنظیم قرارداد کاری، باید نکات مهمی رعایت شود و مورد غفلت کارگر و کارفرما قرار نگیرد. حتی اگر قرارداد کاری از پیش آماده شده‌ای وجود داشت، وجود برخی از پارامترها که در ادامه مرور  می‌شود، الزامی است. 

طبق ماده 8 تا 10 قانون کار ایران، شرایط صحت قرارداد کار معتبر به شرح زیر است:

• مشروعیت قرارداد

قرارداد باید مطابق با عرف و شرع باشد. قرارداد دزدی و آدم ربایی و قتل و امثالهم، نه عرفی است نه مشروع. لذا امکان پیگیری در محاکم ندارد و مصداق قرارداد کار نیست. تنظیم قرارداد کاری باید منطبق بر شرع و عرف و قانون باشد. 

• محل انجام کار 

محل انجام کار بایستی در تنظیم قرارداد کاری به صورت شفاف بیان شود. قرارداد کار که محل انجام کارش مشخص نباشد، اعتبار ندارد. اگر کار به صورت دورکاری یا حضوری یا در فلان نقطه ایران و جهان است، باید ذکر شود. یکی از روش های تشخیص موضوعیت رابطه کارگر و کارفرمایی، مکان انجام کار است. 

• مشخصات طرفین

در تنظیم قرارداد کار، هویت حقیقی یا حقوقی طرفین قرارداد باید شفاف تشریح شود. 

• ساعات کاری

 در تنظیم قرارداد، چه دورکاری، چه حضوری، چه داخلی و چه خارجی، چه برای زمان کوتاه چه برای طولانی مدت، ساعت کاری باید مشخص شود. مثلا در قراردادهای پیمانکاران با بخش دولتی یا عمومی یا خصوصی، اخذ مجوز از مراجع ذیصلاح برای انجام کار در زمان‌های مشخص در طول اجرای قرارداد، ذکر می‌شود. 

تعطیلات و مرخصی‌های کارگری در صورتی که در قرارداد کاری اشاره نشود، معیار و ملاک محاسبه، قانون کار و متمم های مربوطه و حداقل حقوق اعلامی  وزارت کار در سال عقد قرارداد است. 

• تعهدات طرفین

 هر قرارداد کاری معتبر، تعهدات کارگری و تعهدات کارفرمایی را به صورت شفاف بیان می‌کند. چه قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما باشد چه بین پیمانکار بخش خصوصی با کارفرمای خصوصی یا دولتی داخلی یا خارجی. در تنظیم قرارداد کار باید تعهدات پیمانکار حقیقی یا حقوقی و کارفرما تشریح شود. 

تعهدات بایستی متناسب با موضوع قرارداد و مدت قرارداد و منطبق بر عرف و شرع باشد تا امکان رسیدگی به دعوی احتمالی در محاکم را داشته باشد. لذا حضور وکیل و کارشناسان قانون کار، در زمان تنظیم تعهدات طرفین، احساس می‌شود تا از مشکلات و چالش‌های پیش روی جلوگیری شود. به این مسائل در تنظیم قرارداد دقت کنید. 

• نحوه اجرای کار

 در تنظیم قرارداد کاری باید مشخص شود که موضوع قرارداد، به چه شکل و شیوه‌ای در زمان مورد توافق، انجام خواهد شد. مثلا زمین خاصی در اختیار کارگر یا پیمانکار قرار می‌گیرد؟ اگر می‌گیرد، چه مشخصاتی دارد و شرایط فعالیت کارگر و کارفرما به چه صورت است. 

• نحوه پرداخت مزد

 اینکه در قرارداد کارگری و کارفرمایی یا پیمانکاری و کارفرمایی، مبلغ مورد توافق در چند مرحله و به چه صورت در اختیار کارگر یا پیمانکار قرار می‌گیرد، مقوله‌ای است که در قرارداد کاری باید به صورت شفاف ذکر شود. 

مثلا در تنظیم قرارداد کار پیمانکاری، تامین پیش پرداخت قرارداد و واریز به حساب پیمانکار، منوط به تسلیم ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت توسط پیمانکار حقیقی یا حقوقی است. 

• میزان مزد

در زمان تنظیم قرارداد، مبلغ کل قرارداد و نحوه تعدیلات و شرایط افزایش ریالی قرارداد باید مشخص شود. 

• مبلغ حقوق پایه در سال 1402

اولین مبلغی که کارفرما به کارمند خود در مقابل عملکردی که داشته می‌دهد را حقوق پایه می‌گویند. این حقوق از مبالغ دیگر مانند پاداش، مزایا، غرامت و یا اضافه کار جداست. کارفرما و کارمند در حین امضای قرارداد، با یکدیگر مذاکره کرده و این مبلغ را برای خود تعیین می‌کنند. این حقوق بنا بر تشخیص کارفرما می‌تواند سالانه به میزان مشخصی تغییر کند و افزایش یابد. در سال ۱۴۰۲ این مبلغ 5 میلیون و ۳۰۸ هزار تومان است.

قوانین قرارداد کاری

شرایط مشروعیت قرارداد طبق قانون کار در فصل دوم قانون کار ایران ذکر شده است. در ماده 11 آمده که طرفین قادر هستند که دوره آزمایشی کار را تعیین کنند. هر یک از طرفین در طول دوره آزمایشی، حق دارد بدون اخطار قبلی، بدون نیاز به پرداخت خسارت، رابطه را قطع کند. 

در ماده 12 هم آمده که هر نوع تغییر حقوق در وضع مالکیت کارگاه، تغییر در نوع تولید و ادغام در موسسه  دیگر، ملی شدن کارگاه و فوت مالک و غیره، هیچ تاثیری در ماهیت عقد قرارداد کارگری و کارفرمایی، ایجاد نمی‌کند. 

در ماده 13 نیز به بحث مقاطعه کاری اشاره شده یعنی  مقاطعه کار، بایستی  کلیه مقررات قانون کار را در مورد پرسنل خود اعمال کند. طبق ماده 15 قانون کار، تشخیص وقوع حوادث غیرقابل پیش بینی که وقوعش در اراده طرفین نیست، بر عهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. 

دانستن قوانین قرارداد کاری و شرایط مشروع شدن قرارداد کار طبق قانون کار ایران و متمم‌ها و بخشنامه‌های مربوطه، در زمان تنظیم قرارداد کار الزامی است. لذا مراجعه به وکیل و مجموعه حقوقی مثل گروه مشاوران نوین توصیه می‌شود. 

عواقب و تبعات نداشتن قرارداد کار برای کارفرما

عدم تنظیم قرارداد کار، تبعات متعددی را برای کارفرما دارد. موارد زیر عواقب نداشتن قرارداد کاری را عنوان می‌کنند:

• در صورتی‌که یک قرارداد کاری منعقد نشود، جزئیات دریافتی کارگر شفاف نخواهد بود. بنابراین، کارگر می‌تواند از این مورد شکایت کند.
• عدم وجود قرارداد کاری مستند، سبب می‌شود تاریخ شروع و پایان همکاری مشخص نباشد. در این وضعیت همکاری دائمی نبوده و امکان اخراج کارگر زیاد است. اگر کارگر اخراج شود، می‌تواند نسبت به این موضوع ادعا کند.
• با نبود یک قرارداد کاری مکتوب، کارفرما نمی‌تواند تعهدات شغلی شاغل را پیگیری نماید.

مزایای تنظیم قرارداد کار توسط گروه مشاوران نوین

مرجع حل اختلاف کارگر و کارفرما، ممکن است شورای اسلامی کار، انجمن‌های صنفی هیأت‌های داوری، هیات تشخیص حل اختلاف کاری یا هیأت حل اختلاف کارگر و کارفرما وزارت تعاون باشد. در هر حال، زمانی‌که قرارداد کاری شما زیر نظر وکلای برجسته و مشاوران مجرب قانون کار تنظیم شده باشد، شانس پیروزی شما در محاکم رسیدگی، افزایش خواهد یافت. 

یکی از مزایای تنظیم قرارداد کاری توسط گروه مشاوران نوین، استفاده از بهترین تجربه‌های کارشناسان ما در عقد انواع و اقسام قرارداد کار بین کارگر و کارفرمای دولتی و خصوصی است. در شرایط امروز اقتصاد ایران، تنظیم قرارداد کار زیر نظر یک گروه خوش‌نام حقوقی و ثبتی، ضریب موفقیت شما را در اجرای صحیح تعهدات خود و وصول تعهدات مالی کارفرما در موضوع قرارداد را افزایش خواهد یافت.  

سوالات متداول

1. قرارداد کار چیست؟

 قرارداد کار یا قرارداد کار، معامله ای است بین کارفرما و کارمند که شرایط و ضوابط رابطه کار بین آنها را مشخص می کند.

2. در قرارداد کار چه مواردی باید قید شود؟

در قرارداد کار باید عبارات مهمی مانند نام و نشانی کارفرما و کارمند، عنوان شغلی، حقوق و مزایا، شرایط مجوز، ساعات کار و مدت قرارداد قید شود. علاوه بر این، شرایط خاصی مانند مجوز مرخصی و ترفیع نیز باید در برگه قرارداد درج شود.

3. میزان مرخصی چقدر است؟

مبلغی که بابت مرخصی به یک کارمند داده می‌شود، میزان آن، براساس مانده مرخصی او در طی یک سال است که محاسبه می‌شود. به عنوان مثال یک کارمند اجازه دارد در طول یک سال ۲۶ روز مرخصی بگیرد. طبق قانون کار فرد می‌تواند تا حداکثر ۹ روز از مرخصی خود را استفاده نکند و از آن مانده مرخصی بگیرد. مبلغ آن هم در پایان سال از سوی کارفرما به کارمند پرداخت خواهد شد.

4. آیا قرارداد کار باید کتبی باشد؟

 بله، قرارداد کار باید کتبی و امضا شده باشد تا به عنوان سند رسمی مورد استفاده قرار گیرد.

5. قرارداد کار چه زمانی باید تنظیم شود؟

 قرارداد کار باید در زمان شروع رابطه کار بین کارفرما و کارگر تنظیم شود.

6. آیا می توان قرارداد کار را در طول رابطه کاری تغییر داد؟

 بله، در صورت توافق طرفین، قرارداد کار در طول رابطه کار قابل تغییر است. اما بهتر است تغییرات در قرارداد کار مطابق با قوانین کار و به صورت مکتوب و امضا شده باشد.