بیمه بیکاری چیست؟ هر آنچه از بیمه بیکاری باید بدانید

بیمه بیکاری، تسهیلاتی است که قانون­گذار برای آن دسته از کارگرانی که بدون میل و اراده خود مجبور به ترک کار خود شده ­اند، در نظر گرفته است. این تسهیلات پس از سه سال اجرای آزمایشی از سال 1366 طبق شرابط و ضوابط خاص در سال 1369 دائمی شد.

در این مقاله به سوالات شما در زمینه بیمه بیکاری، شرایط و ضوابط دریافت آن، مبلغ بیمه بیکاری، دلایل قطع آن و ... پرداخته ایم و به تفصیل آن را بررسی کرده ­ایم.

شرایط دریافت بیمه بیکاری چگونه است؟

بیمه شدگان بیکار، در صورت احراز شرایط ذیل، مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری می­شوند:

• مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی باشند.
• تبعه کشورهای دیگر نباشند.
• مستمری‌بگیر، بازنشسته یا از کارافتاده نباشند.
• پیش از بیکاری، حداقل شش ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.
• کارفرما، دارای شغل آزاد یا بیمه‌شده اختیاری نباشند.
• به صورت غیر ارادی از کار اخراج شده باشند.
• بیکاری خود را تا ۳۰ روز پس از اخراج به اداره کار اعلام نمایند ( البته در موارد خاص، بیش از ۳۰ روز نیز امکان‌پذیر است )

نکته: افراد بیمه شده‌ای که به دلیل بروز حوادث غیرمترقبه مانند جنگ، زلزله، آتش‌سوزی و سیل کار خود را از دست می‌دهند، برای دریافت بیمه بیکاری نیازی به داشتن سابقه پرداخت حق بیمه برای مدت زمان مشخص ندارند. این افراد حتی اگر در اولین روز کاری خود نیز بر اثر چنین حوادثی بی کار شوند، در صورت داشتن سایر شرایط، واجد شرایط بیمه بیکاری خواهند بود.

بیمه بیکاری جزء سابقه محسوب می‌شود؟ 

استفاده از بیمه بیکاری همواره برای برخی از افراد نگران کننده است. زیرا گمان می­کنند بیمه بیکاری در میزان سوابق بیمه­ ای آن­ها اثر منفی داشته و به همین دلیل دیرتر بازنشسته می­شوند.

در پاسخ به این سوال باید گفت که براساس قوانین و مقررات فعلی، مدت زمان دریافت این مقرری نیز جزء سوابق بیمه‌ای فرد جهت بازنشستگی یا موارد دیگر محسوب می‌شود. بنابراین جای نگرانی نیست. ضمن آنکه مسئولان وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی نیز همواره در صحبت‌های خود بر این حق بیمه‌شدگان تاکید دارند.  

مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری

مدت زمان دریافت مقرری بیمه بیکاری به سابقه پرداخت حق بیمه توسط شما در زمان اشتغال بستگی دارد. با این حال مدت زمان دریافت بیمه بیکاری، از ۳۶ ماه برای افراد مجرد و ۵۰ ماه برای بیمه‌شده‌های متأهل و متکفل بیشتر نیست.

مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟

طبق قانون، مقرری روزانه بیمه بیکاری ۵۵% متوسط دستمزد، حقوق یا کارمزد روزانه فرد بیمه‌شده است. برای افراد متاهل و متکفل، به ازای هر یک از افراد تحت تکفل (حداکثر تا ۴ نفر) ۱۰% حداقل دستمزد زمان شروع بیکاری به این مبلغ اضافه می‌شود، اما در هر صورت مبلغ کُلی آن نباید از حداقل دستمزد تعیین‌شده برای هر سال کمتر، یا از ۸۰% متوسط دستمزد یا حقوق بیمه‌شده بیشتر باشد.

در ضمن، مبلغ بیمه بیکاری بین دهم تا پانزدهم هر ماه به حساب شما در واریز می‌شود.

 مدارک مورد نیاز برای بیمه بیکاری چه هستند؟

برای به جریان انداختن فرایند دریافت بیمه بیکاری باید با در دست داشتن مدارک زیر به واحدهای اداره تعاون، کار و رفاه ‌اجتماعی مراجعه کنید:

• اصل و کپی قرارداد یکسال آخر کار یا رای صادرشده
• عکس ۴*۳ جدید (۴ قطعه)
• اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
• اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی
• اصل و کپی کارت پایان خدمت (برای آقایان)
• کپی صفحه اول دفترچه بیمه
• نامه عدم نیاز کارفرما

در این نامه باید اشاره شود که از تاریخ … نیازی به حضور شما در مجموعه مربوطه نیست. دقت کنید که تاریخ مندرج در این نامه باید یک روز بعد از تاریخ پایان قرارداد و آخرین روز ذکرشده در لیست بیمه باشد. برای مثال اگر تا 99/۱۰/۳۰ قرارداد دارید، باید در نامه قید شود از تاریخ 99/۱۱/۱ نیازی به حضور شما در کارگاه یا مجموعه نیست.

در چه شرایطی بیمه بیکاری قطع می‌شود؟

بیمه بیکاری تنها در صورتی قطع می‌شود که فرد بیمه‌شده:

• مجدداً مشغول به کار شود.
• بدون دلیل موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی یا سوادآموزی خودداری کند.
• از قبول شغل تخصصی خود یا شغل مشابهی که به او پیشنهاد شده، خودداری کند.
• مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی یا از کارافتادگی کلی شود.
• با دریافت دستمزد مدت بلاتکلیفی به کار اولیه‌اش برگردد.
• فوت کند.
• مدت‌زمان قانونی دریافت مستمری بیکاری بیمه‌شده (که در بالا درباره نحوه محاسبه آن توضیح داده شد) به پایان برسد.

چند نکته مهم در خصوص بیمه بیکاری

• اشخاصی که بر اساس مقررات قانون کار و رای صادره از مراجع حل اختلاف به خاطرکوتاهی در انجام وظایف محوله‌شان یا نقض آیین‌نامه‌های انضباطی محل کار توسط کارفرما اخراج شده‌اند، مستحق دریافت بیمه بیکاری نخواهند بود.
• در صورتی که پس از پرداخت بیمه بیکاری به بیمه‌شده‌، مشخص شود که بیکاری بیمه‌شده، ارادی بوده است، فرد باید تمامی مبالغ دریافتی به‌عنوان مقرری بیمه بیکاری را به سازمان تأمین اجتماعی بازگرداند. به‌علاوه، اگر بیمه‌شده با دریافت دستمزد روزهای بلاتکلیفی به کار قبلی خود باز گردد هم باید مبالغ دریافتی به‌عنوان بیمه بیکاری را به سازمان تأمین اجتماعی بازگرداند.
• اگر بیمه‌شده بیکار، دوباره مشغول به کار شود اما اشتغال مجدد خود را اعلام نکند و با وجود اشتغال به کار، کماکان به دریافت مقرری بیمه بیکاری ادامه بدهد، باید مقرری بیکاری که از زمان اشتغال مجدد دریافت کرده را به حساب تأمین اجتماعی بازگرداند.
• در مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری، اصطلاحا برای شما بیمه رد می‌شود و این مدت جزو سوابق بیمه‌ای شما به حساب خواهد آمد.
• مقرری بیمه بیکاری از روز اول بیکاری بیمه‌شده محاسبه می‌شود و قابل دریافت است.